جشن سَده؛ جشن همکاری و همبستگی مردمان ایران باستان

جشن سَده از گذشته جشن همکاری و همبستگی مردمان ایران باستان بوده است. جشن سده جشن آتش است. از مهم ترین رویدادهای زندگی بشر در طول تاریخ کشف آتش می باشد. روشنی و خورشید همیشه مظهر زندگی و رویش بوده است. عنصر آتش از دیر باز نزد ایرانیان بسیار محترم بوده و آن را تجلی وجود می دانستند. برخی بر این تصورند که جشن سَده جشنی زرتشتی بوده اما در واقع جشن سَده بسیار دیرینه تر از آمدن آیین زرتشت است. در ادامه با فیروز سیر همراه باشید تا با جشن سَده بیشتر آشنا شویم…

تاریخچه ی جشن سَده

جشن سَده، از جشن‌های ایران باستان است که در آغاز شامگاه دهم بهمن ‌ماه، یعنی آبان روز از بهمن ماه برگزار می‌شود.

فردوسی جشن سَده را به زمان پادشاهی هوشنگ نسبت می دهد و ابوریحان بیرونی به فریدون. لیکن رسمی شدن جشن سَده به زمان اردشیر بابکان باز می گردد.

از طرفی همچنان که می دانیم با آمدن زرتشت پیامبر دستور داده شد آتشگاه ها که تا آن زمان از چهار طرف باز بود، از یک طرف بسته شود و مردم از طواف آتش بر حذر داشته شدند و تنها با قرار دادن آتش در یک طرف، رو به سوی آتش و در حقیقت در برابر زیباترین و مؤثرترین مخلوق خالق، یکتای بی همتا را ستایش می کردند. فردوسی بارها در اشعار خود ایرانیان را یکتا پرست خطاب نموده و از آن ها صرفا به عنوان پرستار و نگهبان آتش و آتش را تجلی گاه خدا در زیباترین مخلوق پروردگار عالم یادآور شده است و گفته است:

به یک هفته پیش یزدان بدند      مپندار کاتش پرستان بدند

که آتش بدانگاه مهراب بود        پرستنده را دیده پر آب بود

و یا این که گفته است :

نیا را همی بود آیین خویش       پرستنده ایزدی بود کیش

در آن گه بدی آتش خوبرنگ      چو مر تازیان را محراب سنگ

جشن سده یادگار پیدایش آتش

از بزرگ ترین جشن های آتش در ایران باستان که تا امروز ادامه دارد، جشن سده است که به یادگار پیدایش آتش برگزار می شود.

وجه تسمیه ی سده به این علت است که ایرانیان باستان سال را به دو فصل تقسیم می کردند. آغاز فصل دوم از آبان ماه شروع می شد؛ از این زمان تا دهم بهمن که زمان برگزاری جشن سده است ۱۰۰ روز می گذشت و به این علت جشن آتش را جشن سده نامیدند. ضمن این که با در نظر گرفتن پنجاه روز از دهم بهمن تا پایان سال آن چنان که ابوریحان بیرونی در کتاب التفهیم گفته است، باز هم وجه تسمیه ی جشن سده که برگرفته از عدد ۱۰۰ است منطقی به نظر می رسد.

در دهمین روز ماه بهمن (آبان روز از بهمن ماه) با افروختن هیزمی که مردمان از صبح زود بر بام خانه ی خود یا بر یک بلندی جمع آوری کرده اند، جشن سده شروع می‌شود. جشن سده از دیر باز همیشه با افروختن آتشی بزرگ به شکل دسته جمعی برپا می‌شد. مردمان در گردآوردن هیزم با یکدیگر مشارکت می‌کردند و بدین ترتیب جشن سده، جشن همکاری و همبستگی مردمان است.

خرم است این سده و شادروان باد که گفت     شب جشن سده را حرمت بسیار بود

منبع: https://firoozseir.ir/